Uitwendige gehoorgang
De gehoorgang bij honden en katten wordt onderverdeeld in de verticale en horizontale gehoorgang. Door het trommelvlies wordt de uitwendige gehoorgang gescheiden van het middenoor. De verschillende onderdelen van het oor zijn in onderstaande afbeelding geïllustreerd.
De binnenkant van de gehoorgang is bekleed met huid. In de huid bevinden zich talg- en cerumenklieren. Bij een ontsteking verandert het microklimaat in de gehoorgang en kunnen de klieren in de huid overactief worden.
Oorzaak van oorontstekingen
Er zijn meerdere oorzaken voor het ontstaan van een ontsteking van de gehoorgang (oorontsteking, otitis externa). In het artikel ‘Oorontsteking bij de hond’ lees je meer over dit veel voorkomende probleem en meest voorkomende oorzaken.
Eén van de primaire oorzaken van een oorontsteking is een tumor in de gehoorgang.
Honden en katten met een tumor in de gehoorgang hebben last van terugkerende of chronische oorontsteking. Meestal aan één oor. Vaak is er met otoscopie een massa in de gehoorgang zichtbaar. Echter is dit bij katten lang niet altijd het geval. De gehoorgang van katten is nauwer en stugger dan bij honden. Bovendien laten katten zich helaas wat minder makkelijk nakijken. Ook kan er door ophoping van oorsmeer of pus en zwelling van de huid door ontsteking, het zicht in de diepte belemmerd worden.
Naast symptomen van een oorontsteking kunnen er ook aanwijzingen van midden- of binnenoor betrokkenheid zijn, zoals Horner’s syndroom of vestibulaire klachten. De prognose is dan vaak minder gunstig omdat de kans groter is dat het om een plaveiselcelcarcinoom gaat (kwaadaardige huidtumor). Deze tumoren ontstaan meestal in het middenoor en groeien via het trommelvlies naar de uitwendige gehoorgang.
Tumoren van de uitwendige gehoorgang
Tumoren bij de hond
Over het algemeen zijn tumoren van de gehoorgang bij honden goedaardig, echter bestaan er ook kwaadaardige tumoren. De tumor kan in de horizontale of verticale gehoorgang zitten of op de oorschelp.
Goedaardige tumoren
- Papilloom
- Basaalcel tumor
- Adenoom van de cerumenklieren
Kwaadaardige tumoren
- Plaveiselcelcarcinoom
- Carcinoom
- Adenocarcinoom
Tumoren bij de kat
Bij de kat lijken tumoren in de gehoorgang vaker kwaadaardig te zijn (in vergelijking met honden). Dit geldt voor zowel tumoren in de gehoorgang als die van de oorschelp. Kwaadaardige tumoren van de uitwendige gehoorgang zijn vaak lokaal ‘invasief’ maar zaaien zelden uit.
Goedaardige tumoren
- Poliep
- Adenoom van de cerumenklieren
- Papilloom
- Basaalcel tumor
Kwaadaardige tumoren
- Adenocarcinoom van de cerumenklieren
- Plaveiselcelcarcinoom
Bij katten kunnen ook blauwe bultjes in en rondom het oor gezien worden. Dit wijst meestal op overactieve cerumenklieren (cerumenklierhyperplasie) maar het kan ook een adenoom of carcinoom van de cerumenklieren zijn. Lees meer over blauwe bultjes en basaalcel tumor bij de kat in het artikel ‘Help mijn kat heeft een blauw bultje!‘.
Adenoom van cerumenklieren
Bij zowel de hond als kat komt deze tumor frequent voor. Meestal blokkeert de tumor de gehoorgang met overmatige productie van oorsmeer, vocht of pus (meestal bij een bacteriële infectie). De huid rondom de tumor is geïrriteerd, ontstoken en kan ook gaan bloeden.
Deze goedaardige tumor wordt meestal gezien bij dieren van middelbare of oudere leeftijd. Ze zien er vaak uit als ronde gladde massa’s in de gehoorgang. De bult ziet er roze, rood of zwart-blauwig uit. Er kunnen ook meerdere bulten van variërende grootte aanwezig zijn.
Adenocarcinoom van cerumenklieren
Dit is een kwaadaardige tumor die regelmatig voorkomt bij honden en katten. De tumor heeft vaak een zweervormig oppervlak (ulceratief) met bloederig vocht of zwarte ingedroogde korsten. In plaats van obstructie van de gehoorgang, betrekt deze tumor vaak de omliggende gezonde huid (infiltratief, agressief gedrag).
De gemiddelde leeftijd waarop katten met deze tumor aangeboden worden is 12 jaar en bij honden is dat 9 jaar. De lymfeknopen van de kaak zijn vaak vergroot aan de kant van de tumor en bij bijna de helft van de honden en katten is ook de bulla van het middenoor aangedaan.
Plaveiselcelcarcinoom
Bij katten komt plaveiselcelcarcinoom ongeveer even vaak voor als de kwaadaardige tumor van de cerumenklieren. Een plaveiselcelcarcinoom groeit vaak snel. Het is een onregelmatige tumor met ulceratief oppervlak. Deze tumoren worden ook vaak gezien op de oorschelp, neus, oogleden en lippen bij dieren met een witte vacht of dunbehaarde/kale huid.
Diagnose
Niet alle massa’s en bulten in de uitwendige gehoorgang of op de oorschelp zijn een tumor. Het kunnen ook ontstekingen zijn (granulomen), al dan niet gepaard met infecties of soort woekeringen van de huid.
De bovengenoemde tumoren kunnen niet op basis van het uiterlijk van elkaar onderscheiden worden. Om precies te weten om welke tumor het gaat, is verder onderzoek noodzakelijk.
Als het dier onder narcose ligt voor goede inspectie van de gehoorgang en de massa, kan er na het opschonen van de gehoorgang een biopt genomen worden. Soms is de tumor klein genoeg om in z’n geheel weggenomen te worden. Over het algemeen nemen we het liefst eerst een klein monstertje om te weten waar we mee te maken hebben. Daarna kan de dierenarts of specialist een gericht plan maken als de uitslag van het weefselonderzoek (histopathologie) binnen is. De behandeling verschilt namelijk per tumor.
Behandeling
Er zijn diverse behandelingsopties voor tumoren in de gehoorgang bij honden en katten. Bij vrijwel alle tumoren is chirurgische verwijdering noodzakelijk. Hiervoor kan het beste doorverwezen naar een gediplomeerd dierenarts-chirurg met ervaring met deze problemen. Ik stuur altijd door naar KNO-arts en dierenarts-specialist chirurgie A. Haagsman bij Evidensia Dierenziekenhuis Nieuwegein.
Er zijn namelijk op chirurgisch-vlak meerdere opties hoe de tumor het beste verwijderd kan worden via welke benadering (bv ‘lateral wall resection’, ‘vertical wall ablation’ of ‘TECA’). Als de tumor vanuit het middenoor komt of het middenoor betrokken is, dan zal ook de bulla meebehandeld moeten worden. Bij sommige tumoren is lokale bestraling na chirurgische verwijdering ook het beste om te voorkomen dat de tumor weer terug groeit.
Afhankelijk van de tumor, complete verwijdering met operatie, chirurgische methode en eventuele nabehandeling, kan de prognose gunstig tot minder gunstig zijn. Bij middenoorpoliepen bij de kat wordt er vaak recidief gezien.
Het kan ook voorkomen dat de tumor niet in z’n geheel weggehaald kan worden. Er blijven bijvoorbeeld wat tumorcellen in de huid achter waardoor de tumor langzaam (of snel) weer terug groeit.
