Vernieuwing van de huid
In de huid vindt een continue celvernieuwing plaats. Keratinisatie is het proces waarbij levende huidcellen (keratinocyten) zich via enkele stappen ontwikkelen en uiteindelijk veranderen in dode verhoornde cellen (corneocyten). Dit gebeurt terwijl ze vanuit de onderste lagen van de opperhuid geleidelijk naar de oppervlakte bewegen. Dit proces wordt ook wel verhoorning van de huid genoemd. Het proces is in onderstaande afbeelding geïllustreerd. Lees meer over problemen met de verhoorning in het artikel ‘Afwijkingen in de verhoorning van de huid bij hond en kat‘.
Schilfers bij de hond
Heeft jouw hond zichtbare schilfers dan is er sprake van een verstoring van het keratinisatie proces. Dit heeft gelukkig niet altijd een medische oorzaak.
Bij niet-medische oorzaken kun je denken aan:
- Droge lucht in de winter
- Overmatig wassen
- Slechte vachtverzorging
- Seizoensgebonden verharing (rui)
- Contact met irriterende stoffen of te ‘agressieve’ huidverzorgingsproducten
- Zonnebrand
Stress kan ook voor zichtbare schilfers zorgen. Dit kan kortdurende stress zijn bij een spannende situatie zoals een bezoek aan de dierenarts. Bij chronische stress is het natuurlijk belangrijk om de onderliggende oorzaak te achterhalen en aan te pakken.
Medische oorzaken zijn onder te verdelen in verschillende groepen. In de praktijk wordt de term ‘seborroe’ soms gebruikt als ander woord voor keratinisatiestoornis. Hoewel er dus veel overlap in symptomen is, is seborroe slechts één manifestatie van een keratinisatiestoornis. Je leest meer over seborroe in het artikel ‘Seborroe bij de hond en kat‘.
Bij primaire keratinisatiestoornissen gaat er vaak direct iets mis bij één of meerdere stappen van het keratinisatie proces. De primaire variant is onder te verdelen in drie vormen: erfelijk, idiopathisch en nutritioneel. Bij secundaire keratinisatiestoornissen ontstaat de overmatige schilfering door een onderliggende probleem. De mogelijke oorzaken van de secundaire vorm zijn in zeven groepen onder te verdelen:
- Parasieten
- Infecties
- Allergieën
- Hormonale ziekten
- Voeding
- Immuun gemedieerd / auto-immuun
- Neoplasie (kanker)
Naast schilfers kunnen honden met primaire of secundaire keratinisatiestoornissen ook korstvorming, mee-eters, staartklier hyperplasie (‘stud tail’), folliculaire casts en eeltvorming (hyperkeratose) van neus/voetzooltjes laten zien. Je leest er meer over in het artikel ‘Afwijkingen in de verhoorning van de huid bij hond en kat‘.
Uiterlijk van de schilfers
Schilfers kunnen variëren in vorm, grootte en kleur. Het uiterlijk van de schilfers kan aanwijzingen geven over de mogelijke oorzaak. Als schilfers een kring of cirkel vormen, dan kan het een ‘epidermale collarette‘ zijn (zie foto hieronder). Dit is het laatste stadium van een ‘papel’ (klein bultje van enkele mm) of ‘pustel’ (puistje met pus) en zien we vaak bij allergieën of bacteriële huidinfecties.
Kleine, dunne en witte schilfers wijst meestal op een te snelle ’turnover’ van de huid. Dit kan door niet-medische of medische oorzaken komen zoals slechte vachtverzorging, huidirritatie door krabben of parasieten (vlooien, mijten) en keratinisatiestoornissen (bv primaire seborroe of ichthyose).
Gele tot bruine schilfers kunnen samengeplakt zijn en lijken op korstjes (zie foto hieronder). Ze zitten meestal vast aan de huid of haren. Dit zien we meestal bij ontstekingen of infecties.
Diagnose
Een dierenarts of dierendermatoloog stelt de diagnose op basis van:
Signalement (ras geslacht, leeftijd)
Klinisch onderzoek van de huid en vacht
Huidafkrabsels, cytologie en schimmelkweek om parasieten en infecties uit te sluiten
Bloedonderzoek om onderliggende aandoeningen (zoals hormonale verstoringen of voedingstekorten) op te sporen
Analyse van de voeding en/of eliminatiedieet om de rol van de voeding te onderzoeken
Huidbiopten voor weefselonderzoek (histopathologie) ter uitsluitsel van andere aandoeningen en bevestiging van diagnose van primaire keratinisatiestoornissen, neoplasie en immuun gemedieerde of auto-immuun ziekten
Bij honden met overmatige schilfering is het dus belangrijk dat er stapsgewijs wordt gewerkt om zoveel mogelijk informatie te verzamelen. Er moet goed naar de huid en schilfers gekeken worden. Om secundaire huidinfecties uit te sluiten is cytologisch onderzoek áltijd aan te raden. De overige diagnostische testen worden vaak alleen uitgevoerd bij verdenking (incl. het eliminatiedieet).
Behandeling
De behandeling hangt af van de oorzaak en wordt altijd afgestemd op het individuele dier (advies op maat).
Primaire keratinisatiestoornissen kunnen we niet genezen waardoor levenslange behandeling noodzakelijk is. Ditzelfde geldt voor sommige aandoeningen die secundaire keratinisatiestoornissen veroorzaken zoals allergieën en immuun gemedieerde ziekten. Bij de meeste aandoeningen die secundaire verhoorningsafwijkingen is het voldoende om de onderliggende aandoening te behandelen.
Lees meer over behandeling van seborroe in het artikel ‘Seborroe bij hond en kat‘.
Vragen, opmerkingen, hulp
Heb je na het lezen van deze blog of één van de andere artikelen vragen, opmerkingen of wil je graag hulp. Laat het me vooral weten via één van mijn social media kanalen (Facebook of Instagram), stuur een e-mail naar info@huidadviesvoordieren.nl of vul het contact formulier hieronder in.
