Color dilution alopecia (CDA)
Kleurmutant alopecia (Color dilution alopecia, CDA) is een huidaandoening die we uitsluitend bij rassen met verdunde kleuren zien. Verdunde kleuren zijn blauw, champagne, charcoal, zilver en fawn (licht geel/bruin).
Honden met CDA ontwikkelen op den duur kaalheid zonder jeuk en kunnen ten onrechte gediagnosticeerd worden met hormonale kaalheid.
Black Hair Follicle Dysplasia (BHFD)
Kleurmutant alopecia komt dus alleen voor bij honden met een bepaalde vachtkleur. Bij honden met een zwarte vacht zien we echter een vergelijkbare aandoening: Black Hair Follicle Dysplasia (BHFD). Bij deze aandoening zijn alleen de zwarte haren aangedaan.
Follicle betekent haarzakje (haarfollikel) en dysplasie verwijst naar een afwijking in de vorm en/of functie.
Pigment en verdunde kleuren
Er zijn bepaalde cellen in het lichaam die voor de productie van pigment zorgen, de melanocyten. Pigment wordt ook wel melanine genoemd, niet verwarren met het hormoon melatonine.
Melanine geeft de kleur aan de huid en haren. Er zijn twee pigmentsoorten: eumelanine geeft een zwarte of bruine kleur en pheomelanine een rode-gele kleur. Witte dieren missen pigment. Lees hier meer over in het artikel ‘Pigment bij dieren‘. Vachtkleur en variaties hierin worden bepaald door veel erfelijke factoren en genen.
De verdunde kleuren, blue en fawn, zijn het gevolg van het verdunningsgen (MPLH gen). Dit gen verdunt alle kleuren en wordt ook wel D-locus genoemd. Het MPLH gen is verantwoordelijk voor de sterkte van de vachtkleur en bepaalt de verdeling van de cellen die melanine bevatten.
Op de website van Combibreed kun je meer lezen over vachtkleuren en variaties hierin.
Afbeelding van JackieLou DL via Pixabay
Afbeelding van Zachtleven fotografie via Pixabay
Hoe ontstaan de klachten?
Bij honden met kleurmutant alopecia gaat het mis bij de aanmaak, transport en opslag van melanine. Het gevolg is dat er zgn. ‘macromelanosomen’ gevormd worden. Er worden ook giftige stofjes geproduceerd die de haarschacht beschadigen. Macromelanosomen zijn bij elkaar geklonterde melanosomen; een melanosoom is het deel van de cel waar de aanmaak, opslag en transport van melanine plaatsvindt.
Bij kleurmutant alopecia zorgen macromelanosomen voor de verwoesting van het buitenste laagje van de haren (de cuticula). Dat is kenmerkend voor kleurmutant alopecia en zorgt ervoor dat de haren afbreken. In het begin lijkt de vacht dunner behaard en later kan er complete kaalheid (alopecia) ontstaan.
Symptomen
De eerste symptomen van klassieke CDA zien we bij jong en jongvolwassen honden, vaak zijn de honden jonger dan één jaar. Naarmate ze ouder worden zullen de klachten meestal verergeren.
Symptomen die passen bij CDA zijn:
- Verminderde beharing (hypotrichose)
- Kaalheid (alopecia)
- Slechte vachtconditie (doffe, stugge vacht)
- Droge of schilferige huid
- Mee-eters (comedones)(klik hier)
Het komt ook regelmatig voor dat honden met CDA een bacteriële huidinfectie ontwikkelen. De haren kunnen dan nog sneller loslaten als er sprake is van een folliculitis (ontstoken haarzakje). Andere kernmerken van een huidinfectie zijn ongewenste geurtjes, rode pukkeltjes, kleine bultjes in de huid, schilfers of jeuk.
Bij de oranje pijltjes zie je miniscule schilfertjes en restanten van pustels. In de rode cirkels zie je symptomen van een bacteriële huidontsteking: rood klein bultje (papel, rechts) en een verder stadium (open gebroken pustel, links)
Raspredispositie
Enkele rassen zoals de Dobermann, Teckel, Duitse Dog, Whippet en windhond maar ook de Ierse Setter zijn gepredisponeerd.
In Nederland zien we kleurmutant alopecia ook bij de volgende rassen bij honden met verdunde kleuren:
– Amerikaanse stafforshire terrier
– Bulldoggen
– Berner Sennenhond
– Chihuahua
– Chow Chow
– Poedel (middenslag)
– Yorkshire terriër
Diagnose
Het ras en vachtkleur in combinatie met de klachten doen vaak al aan kleurmutant alopecia denken. Het is aan te raden om hormonale aandoeningen uit te sluiten, zeker bij twijfelgevallen.
De diagnose van kleurmutant alopecia stellen we op basis van de bevindingen van een trichogram en/of huidbiopten.
Een trichogram wordt ook wel ‘haarwortelonderzoek’ genoemd. Hierbij nemen we een plukje haren en bekijken deze onder de microscoop. Het zien van een ophoping van pigment in de haren mét schade aan de buitenste laag van het haar is zeer suggestief voor kleurmutant alopecia (zie foto’s hieronder).
In principe hebben alle verdunde kleur haren bij elkaar geklonterde melanosomen, als ze dit niet zouden hebben zouden de haren namelijk zwart zijn. Het aantonen van deze macromelanosomen betekent niet per definitie dat de hond CDA heeft. Normale haren kunnen ook groepjes melanosomen hebben. Zo heeft bijvoorbeeld elke Weimaraner macromelanosomen.
Behandeling
Honden met CDA en BHFD kunnen we niet genezen. In principe is er ook geen behandeling noodzakelijk. Het wordt gezien als een cosmetische aandoening, d.w.z. de hond zelf heeft er geen last van maar het uiterlijk is wel aangetast.
Er bestaan tevens vrij weinig mogelijkheden om de haargroei te stimuleren. Bij andere aandoeningen met alopecia zonder jeuk is melatonine een veelgebruikte medicijn om de haargroei te bevorderen (bv. bij seizoensgebonden kaalheid of Alopecia X). Bij kleurmutant alopecia heeft dit echter weinig zin. Er is namelijk niks mis met de haargroei zelf.
Bij honden met CDA is ondersteuning van de huid en resterende haren belangrijk. Denk hierbij aan:
- Hydraterende en verzorgende shampoos
- Conditioners voor de huid
- Spot-on behandeling met lipiden en vetzuren
- Behandeling en preventie bijkomende huidinfecties
- Essentiële vetzuren via de voeding
- Aangepaste voeding voor ondersteuning van de huid en vacht
- Inzet van 'nutraceuticals'
Hydraterende en verzorgende shampoos
Er bestaan erg veel shampoos met hydraterende eigenschappen. Meeste huidshampoos voor allergische dieren bevatten namelijk hydraterende ingrediënten ter herstel van de huid barrière.
Momenteel zijn er vier shampoos verkrijgbaar die vooral ontwikkeld zijn voor hydratatie en verzorging van de droge of gevoelige huid.
- Maxani Honey Complex
- ICF Ermidrà
- DermAllay Oatmeal
- Vetplus Coatex havermout
De Maxani Honey complex shampoo is mijn favoriet en heeft mijn voorkeur. De shampoo werkt erg goed, verzacht ook de vacht en ruikt heerlijk. De ICF Ermidrà bevat ook ingrediënten die de huid kunnen hydrateren en verzachten (zoals wilgenroos- en salie-extract, zinkgluconaat en melkzuur). Persoonlijk zou ik deze shampoo vooral inzetten bij allergie-gevoelige dieren en niet zozeer bij kleurmutant alopecia, ichthyose en (primaire) seborroe. Ik heb zelf geen ervaring met de DermAllay Oatmeal en Vetplus Coatex havermout shampoos dus kan hier niks over zeggen. Beide bevatten havermeel/havermout als krachtig hydraterend ingrediënt, wat deze shampoos geschikt maakt voor behandeling van CDA.
Conditioners voor de huid
Er bestaan twee hydraterende huidconditioners voor honden en katten.
- Maxani Hydralac
- ICF Ermidrà
Beide producten zijn vergelijkbaar qua samenstelling en werking.
Maxani Hydralac is een olievrije spray die zorgt voor een soepele gehydrateerde huid zonder een vette laag achter te laten. Deze voedende huidconditioner dringt tot diep in de opperhuid door. Naast het hydrateren en het voeden is de speciale formule samengesteld om schilfers te verwijderen, talg te reguleren en de bacteriegroei te verminderen.
Samenstelling Maxani Hydralac:
Water, propyleenglycol, ureum, glycerine, benzalkonium chloride, melkzuur, hyaluronzuur, zinkgluconaat
ICF Ermidrà spray is een hydraterende en kalmerende spray voor honden, katten en paarden. Via liposomen (microcapsules) kunnen de werkzame stoffen goed de huid binnendringen en wordt de werkingsduur verlengd. Naast de hydraterende ingrediënten bevat de Ermidrà spray ook ingrediënten om de talgproductie te reguleren én de huid te kalmeren of verkoelen. Het Epilobium-extract staat ook wel bekend als het Wilgenroosje of Vuurkruid-extract. Het heeft een ontstekingsremmende, antimicrobiële en talg regulerende werking. Daarnaast werkt het ook als antioxidant. De combinatie van deze ingrediënten maakt de Ermidrà spray een geschikt product voor dieren met een gevoelige of geïrriteerde huid.
Samenstelling ICF Ermidrà spray:
Epilobium angustifolium extract, zinkgluconaat, glycerine, D-panthenol, propyleenglycol
Spot-on behandeling met lipiden en vetzuren
Naast een shampoo en conditioner bestaan er ook pipetten voor op de huid. De inhoud van de pipet wordt na toediening verspreid over de huid via de talglaag. Er bestaan twee soorten voor spot-on behandeling. Het verschil zit ‘m vooral in de samenstelling. Beide moeten in het begin wekelijks aangebracht worden. Onderhoudsfrequentie voor de Virbac Allerderm spot-on is 1 keer per maand terwijl de Dermoscent® Essential 6 pipetten om de week toegediend moeten worden.
Let op! Deze pipetten zijn niet geschikt als de hond veel zwemt of regelmatig gewassen wordt.
Het advies is om twee tot drie dagen vóór en ná het toedienen van de spot-on de hond NIET te wassen/laten zwemmen.
Samenstelling Virbac Allerderm spot-on:
Water, Skin Lipid Complex™ (ceramide 3, ceramide 6 II, ceramide 1, cholesterol, vetzuren), Glycotechnologie (Rhamnose, Galactose, Mannose), Defensine technologie (Peumus boldus leaf extract, Spiraea ulmaria extract)
Samenstelling Dermoscent® Essential 6 spot-on:
10 essentiële oliën – oregano, rozemarijn, pepermunt, tea tree, ceder, kamfer, lavendel, kurkuma, wintergreen, kruidnagel + Hennep en neem zaad oliën + vitamine E
Behandeling en preventie van huidinfecties
Honden met CDA en BHFD zijn gevoelig voor het ontwikkelen van bijkomende huidinfecties. Bij bestaande huidinfecties is het belangrijk dat deze behandeld worden. Ze kunnen namelijk het haarverlies en kaalheid verergeren en voor extra ongemak zorgen.
In het artikel ‘Behandeling van huidinfecties‘ lees je meer over de behandeling en verschillende opties. Is jouw hond gevoelig voor huidinfecties? Dan is het vaak beter om preventief in te grijpen in plaats van elke keer behandelen als de hond weer een infectie heeft. Bij meeste honden volstaat periodieke shampootherapie of inzet van andere antimicrobiële huidverzorgingsproducten (mousse, spray, spot-on). Dit kan 1x per week zijn, 1x per 2-3 weken tot zelfs 1x per maand zijn.
Essentiële vetzuren via de voeding
Het is ook mogelijk om via de voeding extra essentiële vetzuren toe te voegen. Essentiële vetzuren spelen een belangrijke rol bij het behoud van een gezonde huidbarrière en een goede vachtconditie. Essentiële vetzuren helpen bij het vormen van de lipidenlaag (vetlaag) in de opperhuid, een belangrijk onderdeel van de huidbarrière. Ook zorgen ze voor hydratatie van de huid door water vast te houden. Ze bieden daarnaast ook ondersteuning bij de haarstructuur, elasticiteit en voeding van de haarzakjes. Tot slot kunnen ze ontstekingsremmend werken (niet alle vetzuren) en zo bijdragen aan vermindering van haarverlies.
Omega-3 en Omega-6 zijn de belangrijkste essentiële vetzuren die het lichaam niet zelf kan aanmaken en daarom via de voeding moeten worden verkregen. Er bestaan verschillende soorten omega -3 en -6 vetzuren. Niet elke vorm is even effectief. Bij ondersteuning van huidproblemen zijn EPA, DHA, LA en GLA vooral belangrijk (én voldoende vitamine E!).
Omega 3 vetzuren vind je vooral in lijnzaadolie (bron van ALA), visolie en algenolie (bronnen van EPA en DHA). Omega 6 vetzuren vind je vooral in plantaardige oliën zoals zonnebloemolie (bron van LA), borageolie en teunisbloemolie (bronnen van GLA).
Er bestaan onwijs veel variaties in de samenstelling van voeding. Los van het feit dat commerciële brokken en blikvoer weer anders zijn dan zelf kook-diëten, BARF en KVV. Het is daarom niet mogelijk om in dit artikel advies te geven over essentiële vetzuren via de voeding.
Aangepaste voeding en ‘nutraceuticals’
Nutraceuticals zijn voedingsmiddelen of voedingsingrediënten die een gezondheidsbevorderend effect hebben, naast hun basisvoedingswaarde. Deze producten bevinden zich op het snijvlak van voeding en farmacie en kunnen verschillende vormen aannemen, zoals voedingssupplementen, functionele voedingsmiddelen, verrijkte producten of speciale ‘medicinale’ commerciële hondenvoeding.
Bij veel huidproblemen kun je met aangepaste voeding en inzet van nutraceuticals enorm veel resultaat boeken. Ook bij honden met vachtproblemen zoals alopecia en hypotrichose! Zelfs wanneer de literatuur eigenlijk aangeeft dat er niks aan het probleem te doen is.
Het is dus altijd de moeite waard om hier naar te kijken is mijn mening 🙂
Omdat elke hond, eigenaar en vaak ook het probleem weer anders is, valt deze behandelingsoptie onder ‘advies op maat’. Benieuwd naar de mogelijkheden? Neem dan contact op via het onderstaande contactformulier.
Disclaimer: Sommige links in dit bericht zijn affiliatielinks. Dit betekent dat als jij op de link klikt en een artikel koopt, ik een affiliate commissie ontvang. Dit kost jou geen geld maar je helpt mij hiermee wel om deze website te onderhouden. De commissie staat los van de informatie en eventuele adviezen, deze is altijd objectief. Ik word dus niet betaald om een bepaald product te benoemen of bepaalde artikelen te schrijven.
