'Katerstaart' bij de kat
Heb je weleens gehoord van een katerstaart? In de Engelse literatuur noemen ze de katerstaart een ‘stud tail’. Deze huidaandoening wordt met name bij niet-gecastreerde katers gezien maar ook poezen of gecastreerde katers kunnen last krijgen van een ‘katerstaart’.
Hoewel een katerstaart regelmatig voorkomt, is er weinig over bekend. Veel eigenaren en dierprofessionals hebben er dan ook nog nooit van gehoord of komen dit probleem zelden tegen. Onder kattenfokkers en -trimmers is het fenomeen ‘katerstaart’ wel bekend.
Staartklier
Langs een lijn aan de bovenzijde van de staart bevindt zich het ‘supracaudale orgaan‘, dit wordt ook wel de staartklier genoemd. Dit gebied omvat de gehele lengte van de staart en bestaat uit meerdere groepen grote talgklieren, geurklieren en speciale zweetkliertjes. Net voorbij de staartbasis is de concentratie van klieren het grootst.
Talg houdt de huid en haren soepel maar heeft ook een antimicrobiële functie. Ook de uitscheiding van feromonen kan via de talgklieren plaatsvinden. De talgklieren op o.a. de kin en staartbasis zijn veel groter dan elders op het lichaam en spelen een belangrijke rol in geur markering.
Wat is de oorzaak?
Het is helaas niet bekend wat de oorzaak van een katerstaart is. Mannelijke geslachtshormonen lijken een grote rol spelen omdat de katerstaart voornamelijk bij niet gecastreerde katers gezien wordt. Maar ook gecastreerde katers of poezen kunnen last krijgen van een katerstaart. Dus er speelt meer dan alleen de hormonen…
Er zijn aanwijzingen dat algemene gezondheid, hygiëne en omgevingsverrijking ook een rol kunnen spelen. Katten met overgewicht of artrose kunnen vaak niet het hele lichaam goed schoonpoetsen. Hierdoor ontstaan zgn. ‘seborroe‘ klachten. Sommige katten hebben door andere redenen een verminderde persoonlijke hygiëne (gebitsproblemen, gedrag, stress, ziekte etc). Frustratie en verveling zijn bijvoorbeeld gevolgen van onvoldoende verrijking van de omgeving (de omgeving voldoet niet aan de wensen en behoeften van de kat) en/of onvoldoende lichaamsbeweging.
Wat zijn de symptomen van een katerstaart?
- Samengeplakte haren
- Vette vacht
- Talg en vuil ophoping op de huid en in de haren
- Mee-eters (comedones)
- Schilfers
Indien er ook een ontsteking aanwezig is:
- Rode huid
- Korsten
- Pukkeltjes
- Folliculaire casts
- Haaruitval of kaalheid (alopecia)
- Jeuk of pijn
- Bloederige wondjes
In de foto’s hieronder zie je de diverse symptomen van een katerstaart. Als je op de foto’s klikt dan kun je inzoomen. Onder elke foto staat een beschrijving met extra uitleg.
Behandeling van een katerstaart
Bij meeste katten met een katerstaart is behandeling niet noodzakelijk. Een goede vachtverzorging is vaak al voldoende. Denk bijvoorbeeld aan wat extra hulp om de staart te verzorgen door de samengeplakte haren los te kammen en het vuil en vettigheid te verwijderen (lees hieronder hoe je dat het beste kunt doen).
Als vachtverzorging niet helpt, dan is het aan te raden om de overactieve talgklieren tot rust te brengen door middel van milde ‘anti-seborroe’ huidverzorgingsproducten.
Bij klachten van een ontsteking van de huid en talgklieren is het advies om een dierenarts of dermatoloog te raadplegen. Het is belangrijk dat de dierenarts ervaring heeft met dit probleem. Weet de dierenarts niet wat een katerstaart is, neem dan contact op met een dermatoloog. Tekenen van een ontsteking zijn bijvoorbeeld roodheid, pijn bij aanraken, zwelling, korstjes, wondjes en wondvocht. Ook overmatig poetsen of likken aan de staart kan wijzen op pijn, jeuk of ongemak.
De staartklier is een super gevoelig stukje huid. De huid en talgklieren zijn meestal al overprikkeld bij zichtbare symptomen van een katerstaart.
Net zoals bij Feline Acne (acne bij de kat) is het advies om er zoveel mogelijk vanaf te blijven. Hoe meer we erop smeren of eraan zitten, hoe erger de klachten kunnen worden. De huid kan overprikkeld raken of er kan zelfs een allergische reactie ontstaan op zalfjes (contactallergie).
Door wassen, ontsmetten of het smeren van zalfjes wordt het probleem dus vaak alleen maar erger !
Vachtverzorging
Bij een milde katerstaart of de eerste symptomen van een katerstaart is een goede vachtverzorging of wat extra hulp hierbij al voldoende.
Door de overactieve talgklieren wordt er meer talg geproduceerd en zullen de haren ter hoogte en rondom de staartklier vettiger worden. Later plakken de haren samen, kan er vuil en talg op de huid ophogen en kunnen er schilfers in de haren blijven plakken.
Met behulp van vachtverzorging kun je meestal voorkomen dat de klachten zich verder ontwikkelen. Het is belangrijk dat de huid zoveel mogelijk met rust gelaten wordt. Neem voor advies contact op met een professionele vachtverzorger voor katten. Een overzicht van kattentrimster in de buurt vind je op www.kattentrimsters.nl
Wil je het eerst zelf proberen? Kies dan voor de juiste materialen en methode voor het vachttype van jouw kat.
In veel gevallen kan de combinatie van een borstel/kam en ‘ontvettende poeder‘ al enorm helpen. Een andere optie is het gebruik van een ‘droogshampoo‘ voor dieren: d.w.z. reinigen zonder water. Let op: hiermee bedoel ik géén spray zoals bij mensen maar een mousse. Omdat de huid van de staartklier gevoelig is, zou ik een neutrale milde droogshampoo kiezen. Er zijn diverse producten op de markt verkrijgbaar.
Borstelen of kammen
Gebruik een metalen ‘combi-kam‘ of slickerborstel om voorzichtig de samengeplakte haren los te kammen
‘Ontvettende poeder’
Bij een vettige vacht kun je maïzena of rijstzetmeel gebruiken om het vettige te verminderen of verwijderen. In het onderstaande filmpje van Cats Only Kattensalon hoor je hoe je de metalen kam of slickerborstel en de ontvettende poeder kunt gebruiken in de vachtverzorging van katten.
‘Droogshampoo’
Zoals gezegd zijn er meerdere opties. Mijn voorkeur gaat uit naar de Maxani Regular mousse. Ik vind deze mousse uitermate geschikt voor behandeling van de katerstaart. Kies wel voor de ‘No Fragrance’ variant, deze bevat géén parfum. De Regular mousse bevat ingrediënten die de talgproductie op een milde en natuurlijke manier reguleren.
Andere ‘droogshampoos’ voor katten zijn Dermoscent Essential 6 voor de kat, Douxo S3 Calm mousse, ICF Ermidrà foam en Virbac Allerderm foam.
Er bestaan ook een speciale anti-seborroe mousse. Dit is één van de ‘anti-seborroe’ behandelingsopties. Daar start je mee als de behandelingsopties van vachtverzorging (kammen+ontvettende poeder of Maxani Regular Mousse) niet hebben geholpen of bij meer hevige klachten.
'Anti-seborroe' behandeling
Bij meer hevige varianten van een katerstaart is het kammen en gebruik van ontvettende poeder niet voldoende. Om de overmatige talgproductie aan te pakken, wordt er in de dermatologie gebruik gemaakt van zgn. ‘anti-seborroe’ producten. Seborroe is de medische term om klachten van de talgklieren en verhoorning van de huid te beschrijven. Seborroe klachten onderverdelen we in ‘droge seborroe‘ en ‘vette seborroe‘. Je leest er meer over in het artikel ‘Seborroe bij de hond‘.
Afhankelijk van de ernst van de klachten zullen deze anti-seborroe producten in het begin 2-3 keer per week gebruikt moeten worden. Omdat meeste katten niet van water houden, kun je ook de shampoo en mousse combineren in een weekprotocol of zelfs alleen voor de anti-seborroe mousse kiezen. In meeste gevallen volstaat het weekprotocol van 1x wassen en 1-2x mousse of 3x per week de mousse (om de dag).
Als de vettige vacht en andere klachten van de katerstaart onder controle zijn. Kun je stoppen met de anti-seborroe producten en starten met de vachtverzorgingstips die je eerder in dit artikel kon lezen.
Of je blijft de anti-seborroe producten gebruiken maar deze bouw je in frequentie af. Meestal is 1x per week of om de week voldoende. Sommige katten doen het ook goed op 1x per 3 of 4 weken.
Bij de katerstaart hoe minder vaak, hoe beter. Ik zou dus altijd adviseren om te stoppen met topicale behandeling als de klachten onder controle zijn. Door regelmatige controle van de haren en vacht van de staartklier, kun je zien of er weer gestart moet worden. Op basis van de klachten (en ernst) kun je dan kiezen voor vachtverzorging of meteen anti-seborroe klachten. Blijven de klachten steeds terugkeren (bv na 1-2 weken zie je weer vettige vacht), dan weet je dat een periodieke onderhoudsbehandeling nodig is.
Voorbeelden anti-seborroe producten geschikt voor behandeling van een katerstaart:
- Maxani SeboSilk shampoo
- ICF Zincoseb shampoo
- Douxo Seb shampoo of mousse
- Dermoscent Essential 6 Sebo shampoo
Er bestaat van Zincoseb ook een spray. Helaas heb ik geen ervaring met dit product bij katerstaart en vind ik het lastig voorspellen of de spray effectief genoeg is. Heb jij hier wel een goede ervaring mee? Of de gouden tip bij een katerstaart? Laat het me weten via Facebook of Instagram.
