Huidtumoren bij de hond
De huid is een van de meest voorkomende plekken in het lichaam waar tumoren gezien worden of tot uiting kunnen komen. Een tumor is een massa (gezwel) van abnormale cellen en kan goed- of kwaadaardig zijn. Bij honden zijn 30% van alle tumoren huidtumoren.
Bij honden zijn de meest voorkomende huidtumoren (in aflopende volgorde): lipoom (vetbult), talgklierhyperplasie, mastceltumor, histiocytoom en papilloom.
Benieuwd naar de meest voorkomende huidtumoren bij de kat? Klik dan hier.
In dit artikel lees je meer over lipoom, masteltumor en histiocytoom.
Lipoom (vetbult)
Een lipoom is een veelvoorkomende, goedaardige tumor die bestaat uit vetcellen. Ze worden het meest aangetroffen bij honden van middelbare leeftijd of ouder, en komen vaker voor bij honden met overgewicht. Bij katten komen vetbulten niet vaak voor. Naast goedaardige vetbulten bestaan er ook kwaadaardige varianten (een ‘liposarcoom’). Het zijn agressieve tumoren die zich in omliggende weefsel kunnen infiltreren en uitzaaien naar longen, lever en bot.
Vetbulten kunnen overal op het lichaam groeien, maar worden het meest gezien op de romp, borst en poten. Ze kunnen sterk variëren in grootte en textuur en zijn niet pijnlijk. Meestal voelen ze zacht aan maar ze kunnen ook vrij hard en stevig zijn. Omdat deze tumor uit vetcellen in de subcutis ontstaat, zijn de bulten aan de buitenkant behaard en te herkennen als beweegbare bulten onder de huid.
De diagnose wordt vaak gesteld door middel van een dunne naald aspiratie biopt (DNAB). Met het blote oog en onder de microscoop zijn dan vetdruppels te zien. Een liposarcoom kan met een DNAB gemist worden omdat de kwaadaardige cellen tussen de normale vetcellen verstopt kunnen zitten. Het is daarom aan te raden om onderhuidse bulten te verwijderen en op te sturen voor weefselonderzoek. Ook al lijkt deze qua uiterlijk en tast op een ‘gewone’ vetbult.
Hoewel vetbulten vaak goedaardig zijn, kunnen ze erg snel groeien. Het advies is daarom om niet te wachten tot de bulten gaan groeien of de hond er last van gaat krijgen. Hoe groter een bult, hoe moeilijker de operatie en hoe langer deze duurt. Dit is meer belastend voor het dier én de portemonnee.
Bij de rode pijl zie je een huiduitstulpsel door herhaaldelijk trauma (bv. krabben). Dit noemen we een 'skin tag'.
Mastceltumor (MCT)
Bij zowel honden als katten zijn mast cel tumoren (MCT’s) een van de meest voorkomende huidtumoren. Bij beide diersoorten is 7-21% van alle huidtumoren een MCT. Bij honden is het vooral een huidtumor maar er zijn gevallen van MCT in de bek of ingewanden beschreven.
Een mast cel tumor (ook wel mastocytoom genoemd) ontstaat doordat mastcellen, een type immuuncel, zich abnormaal gedragen en beginnen te vermenigvuldigen. Deze abnormale groei kan leiden tot de vorming van een tumor. Een mast cel is een type witte bloedcel die zich voornamelijk in de huid en slijmvliezen, zoals ademhalings- en spijsverteringskanaal, bevindt. Mast cellen bevatten granulen die histamine en andere stofjes vrijgeven als ze geactiveerd worden. Dit leidt tot ontstekingsreacties zoals zwelling, roodheid en jeuk. Als je te veel aan een MCT zit of erin knijpt, kun je de cellen activeren. Dit kan zorgen voor lokale klachten zoals bloedingen en jeuk maar ook maagzweren en vertraagde wondgenezing.
De gemiddelde leeftijd waarop de diagnose wordt gesteld is 8 jaar. Mast cel tumoren worden vaker gezien bij bepaalde hondenrassen zoals de Boxer, Labrador en Golden Retriever en Shar-Pei.
Het uiterlijk van een MCT is variabel. Meestal zijn ze wel kaal en rood. Ze kunnen stevig of zacht aanvoelen, in de huid of onderhuid zitten, goed of slecht omschreven zijn en variëren van kleine verheven bultjes tot grote stevige knobbels (van millimeters tot enkele centimeters). Meestal gaat het om enkelvoudige (solitaire) tumoren, maar 11-14% van de honden heeft op meerdere plekken MCT’s. Ongeveer de helft van de MCT’s vind je op de romp en rondom de anus, zo’n 40% op de ledematen en zo’n 10% op de kop en nek.
Een MCT kan in grootte toenemen en afnemen in de loop van de tijd. Sommige tumoren kunnen ook irriterend zijn waardoor de hond gaat krabben, likken of bijten. Het worden van bloedende, zwerende bulten.
De diagnose kan vrij makkelijk gesteld worden via een DNAB. Met een speciale kleuring kan de dierenarts het monster onder de microscoop nakijken (dit noemen we cytologisch onderzoek). Hier is vaak wel enige ervaring en kennis voor nodig!
Mastcellen zijn ronde cellen met een ronde kern en een matige hoeveelheid bleek cytoplasma. Bij goed gegranuleerde MCT’s bevatten de cellen talrijke dikke paarse granules (puntjes). In slecht gegranuleerde MCT’s zijn de granules kleiner en minder talrijk.
In 2016 is er een onderzoek gepubliceerd die heeft gekeken naar een gradering op basis van de bevindingen bij cytologie. Onderstaande foto komt uit die publicatie (Camus et al. 2016). Bij de pijltjes zie je hele donkerpaarse ronde cellen, zij bevatten veel granules. De andere cellen zijn bleker en meer roze met minder granules in het cytoplasma.
Bij MCT’s is altijd het advies om de huidtumor chirurgisch te verwijderen indien mogelijk en de bult op te sturen voor weefselonderzoek. Op die manier weet je of de tumor helemaal verwijderd is.
Net zoals bij cytologie kan er bij weefselonderzoek een onderscheid gemaakt tussen drie graden: goed gedifferentieerd (graad I), matig gedifferentieerd (graad II) en slecht gedifferentieerd (graad III). De graad helpt om de prognose zoals kans op uitzaaiingen, overlevingstijd en de beste (na)behandelingsoptie te bepalen. Hoe hoger de graad, hoe groter de kans op uitzaaiingen (>50% bij graad III) en hoe korter de overlevingstijd (bij graad III leeft 24% nog 12 maanden na de diagnose). Afhankelijk van de graad is de kans op ontstaan van nieuwe tumoren ná chirurgische verwijdering hoger of lager.
Naast chirurgische verwijdering zijn er nog diverse behandelingsopties als bijvoorbeeld opereren niet mogelijk is, of de tumor weer terugkomt. Hierbij kun je denken aan bestraling, chemotherapie of speciale medicatie (tablet of injectie).
Niet elke dierenarts heeft evenveel ervaring en kennis over de behandeling van diverse tumoren. Elke tumor heeft weer eigen kenmerken en manier van behandelen. In Nederland bestaan er specialistische dierenartsen op het gebied van oncologie (zowel Europees specialisten als gedifferentieerde dierenartsen). Zij zijn op de hoogte van de nieuwste inzichten en behandelingsopties. Ook hebben ze veel ervaring met de behandeling van tumoren. Doorverwijzing naar een oncologisch dierenarts kan daarom wenselijk zijn.
Histiocytoom
Een histiocytoom is een veelvoorkomende, goedaardige huidtumor bij honden, vooral jonge dieren (<3 jaar). Deze tumoren ontstaan uit histiocyten, een type afweercel.
Een histiocytoom is meestal solitair en komt het meest voor op de kop, oorschelpen en ledematen. Het zijn vaak kleine, ronde, stevige knobbels in de huid. Deze tumoren zijn vaak haarloos en (erg) rood van kleur. De tumor groeit vaak snel binnen 1-4 weken.
De diagnose kan zowel via DNAB als weefselonderzoek vastgesteld worden. Op onderstaande afbeelding van eClinPath.com kun je zien hoe een histiocytoom er onder de microscoop uitziet. De rode structuren zijn rode bloedcellen. De paarsblauwe cellen zijn histiocyten. Het zijn ronde cellen met een grote kern en heel weinig cytoplasma. De begrenzing van de cellen is vaak niet helemaal duidelijk.
Behandeling van een histiocytoom is vaak niet noodzakelijk. Na activatie van het afweersysteem, wordt de tumor in meeste gevallen binnen 1-2 maanden opgeruimd. Mocht de tumor binnen enkele maanden niet zelf verdwijnen (of de hond heeft er last van), dan zijn er diverse behandelingsopties operatie, cryotherapie en elektrochirurgie.
