Bultjes bij huisdieren
Er zijn vele oorzaken voor bultjes bij huisdieren. Een bult kan in de huid zitten maar ook onder de huid. Het is niet altijd makkelijk om dit te bepalen zonder weefselonderzoek. Op basis van de inhoud van de bult kunnen we 16 groepen vormen. Denk dan aan bloed, serum, pus, ontstekingscellen, vet, calcium, pigmentcellen en verschillende type tumorcellen. Bij honden en katten zien we soms ook blauwe bultjes. In dit artikel lees je meer over de mogelijke oorzaken en wat te doen.
Heeft jouw kat een bult(je)? Dan is het altijd aan te raden om bij de dierenarts langs te gaan. Bereid je voor op vervolgonderzoek, want het is in bijna alle gevallen niet mogelijk om op basis van tast of het uiterlijk de diagnose te stellen. De dierenarts kan voorstellen om een dunne naald naaldbiopt te nemen of om de bult te verwijderen en op te sturen voor weefselonderzoek.
Dunne naald biopt: wat is het?
Een dunne naald aspiratie biopt (DNAB) is op twee manieren te nemen. We kunnen de ‘losse naald’ techniek gebruiken (prettig bij beweeglijke patiënten of kleine bultjes) en de ‘naald-spuit’ techniek.
Bij de losse naald techniek prikken we met een naald een aantal keer in de bult om cellen te verzamelen. Bij de naald-spuit techniek maken we gebruik van dezelfde snijdende en bewegende techniek als met een losse naald, echter verzamelen we doorgaans meer cellen/materiaal doordat we met de spuit een vacuüm creëren. De naald wordt vervolgens van de spuit gehaald en met lucht spuiten we het verzamelde monster uit de naald op een objectglaasje.
Het verzamelde materiaal verzenden we meestal naar een extern laboratorium. Hier zullen de glaasjes gekleurd worden en door de patholoog onder de microscoop bekeken worden. In veel gevallen geeft dit onderzoek een goede indicatie over de oorsprong en aard van de bult.
Er zijn ook dierenartsen die door middel van intensieve nascholing of jarenlange oefening het cytologisch onderzoek van bulten en tumoren zelf kunnen uitvoeren. Het monster hoeft dan niet opgestuurd te worden maar zal op de praktijk onderzocht kunnen worden.
Een blauw bultje, dat’s best gek
Dat klopt, blauwe bultjes zien we niet zo vaak. Ze kunnen in de oren gezien worden maar ook elders op het lichaam. De bultjes kunnen goed- of kwaadaardig zijn. Het is daarom ook aan te raden om naar de dierenarts te gaan voor het stellen van een diagnose en verdere behandeling.
Blauwe bultjes in de oren
Blauwe bultjes of blaasjes in de gehoorgang is een typisch beeld van ceruminaalklierhyperplasie. In de huid van de gehoorgang komen zgn. cerumenklieren voor. Deze klieren maken cerumen ofwel oorsmeer aan.
Cellen kunnen toenemen in grootte en omvang door een verhoogde celdeling, we noemen dit hyperplasie.
Deze blaasjes komen met name bij katten voor en gaan regelmatig gepaard met een stinkende oorontsteking. Er bestaan drie gradaties:
- verhoogde celdeling (ceruminaalklierhyperplasie)
- goedaardige cerumenklier tumor
- kwaadaardige cerumenklier tumor
Cellen met een verhoogde celdeling kunnen ontsporen en tumoreus ontaarden: er ontstaat een tumor. Een blauw bultje kan zich in verloop van tijd dus verder ontwikkelen naar een tumor. En een goedaardige tumor kan uiteindelijk kwaadaardig worden. De kwaadaardige variant kan in een rap tempo groter worden en het omliggende weefsel irriteren. Lees meer over tumoren in de uitwendige gehoorgang van de kat in het artikel ‘Tumoren in de gehoorgang‘.
De definitieve diagnose wordt gesteld door een stukje van de bult, of bij voorkeur de hele bult, op te sturen voor weefselonderzoek (histologie).
Blauwe bultjes elders op het lichaam
Als de blauwe bultjes elders op het lichaam gezien worden, is er zonder verder onderzoek niet te zeggen wat de aard van het bultje is. Hieronder een aantal mogelijke oorzaken:
Hemangioom – goedaardige tumor
Een hemangioom is een goedaardige tumor van de wand van bloedvaten. Het komt regelmatig voor bij honden maar is vrij zeldzaam bij katten. Het merendeel van de bultjes ontstaan in de onderhuid (subcutis) maar varianten ín de huid komen ook voor.
De tumortjes worden het meest gezien bij oudere dieren en zijn vaak op zichzelf staand (solitair), goed omschreven schijf- of eivormige bultjes. Ze kunnen rood doorschemeren maar zijn meestal rood-zwart tot blauwig van kleur.
Kaalheid, zweertjes, ontsteking of bloedingen zien we regelmatig. De behandeling kan variëren tussen chirurgische verwijdering onder narcose, cryo- of elektrochirurgie tot niets doen en afwachten.
Kwaadaardige variant- hemangiosarcoom
Meeste goedaardige tumoren hebben een kwaadaardige tegenpool. Een hemangiosarcoom is een kwaadaardige ontaarding van de cellen in de wand van bloedvaten. Meestal zijn deze tumoren niet zo goed omschreven als de goedaardige variant. We zien eerder een plakkaat dan een echt bultje.
Bij katten komen uitzaaiingen gelukkig niet zo veel voor (in tegenstelling tot de hond) echter zien we vaak dat de tumor terugkomt na chirurgische verwijdering. Het advies is om, indien mogelijk, de bult zo rigoureus mogelijk te verwijderen. De prognose is niet zo goed.
Melanoom – tumor van pigmentcellen
Pigmentcellen komen voor in de opperhuid en noemen we melanocyten. Een goedaardig melanoom noemen we ook wel melanocytoom, voor de kwaadaardige variant hebben we geen aparte benaming. Tumoreuze ontaarding van deze cellen uit zich meestal als een bultje ín de huid (niet eronder).
Bij katten zien we deze tumoren niet vaak en moeten onderscheiden worden van de veel vaker voorkomende gepigmenteerde basaalcel tumoren. Gemiddeld zijn katten 9 jaar oud als de diagnose gesteld wordt.
Gepigmenteerde basaalcel tumor
We zien drie type tumoren bij de hond en kat: epitheliale, mesenchymale en rondcellige tumoren. Van de epitheliale tumoren zijn basaalcel tumoren (BCT) de meest voorkomende bij de kat. Ongeveer 34% van dit type tumor is een basaalcel tumor. De eerder genoemde tumor van de cerumineuze klieren zien we maar in 5-7% van de gevallen.
De basaalcel tumor kan naar binnen of naar buiten groeien. Het zijn vaak stevige of cyste-achtige bultjes waarbij ze geregeld gekleurd zijn, we noemen dit dan gepigmenteerde basaalcel tumoren.
Meestal zijn deze tumoren goedaardig maar kwaadaardige varianten en uitzaaiingen zijn beschreven in de literatuur. We zien deze tumoren het meest op de kop of in de nek. Ook bij dit type tumor is het aan te raden om het bultje te verwijderen en op te sturen voor weefselonderzoek.
Weefselonderzoek (histologisch onderzoek)
In dit artikel heb ik meerdere malen het woord ‘weefselonderzoek’ genoemd.
Bij een groot aantal van de bulten kan een dunne naald aspiratie biopt een diagnose stellen. In de gevallen waarbij dit niet lukt, kunnen we aan de hand van het onderzoek van de cellen wel een inschatting maken over de oorzaak of oorsprong van de bult.
Om verschillende redenen kan de dierenarts de voorkeur hebben om weefselonderzoek uit te laten voeren. We kunnen hierbij een stukje van de bult insturen maar het dier moet voor dit onderzoek wel onder algehele narcose. Meestal is het dan net zo makkelijk om de gehele bult weg te nemen en op te sturen voor onderzoek.
Met histologisch onderzoek kan de patholoog en dus de dierenarts je beter informeren:
- Aard en oorsprong van de bult
- Hebben we de bult volledig verwijderd?
- Is deze goed- of kwaadaardig?
Met aanvullende testen op dit weefsel kunnen we een betere prognose geven. Hoe groot is de kans op herstel of recidief? Moeten we nog nabehandelen door bijvoorbeeld bestraling? Enzovoort
Heb je vragen over een dunne naald aspiratie biopt, weefselonderzoek óf blauwe bultjes bij uw kat?
Neem dan contact op met je dierenarts of dermatoloog
