Anti-jeuk: Jeuk is erger dan pijn
Iedereen kent de uitspraak “jeuk is erger dan pijn”. Chronische of intense jeuk heeft een behoorlijke impact op dierwelzijn, gezondheid en kwaliteit van leven (incl. die van het baasje). Zeker bij allergische dieren is het van groot belang om tijdig de allergische ontstekingsreactie te couperen. Doen we dat niet dan worden de klachten alleen maar erger door het sensibilisatie proces: het afweersysteem blijft overmatig reageren en het dier wordt gevoelig gemaakt voor bepaalde allergenen. Het lukt het lichaam niet om zelf weer in balans te komen.
Het achterhalen van de oorzaak van de jeuk is vaak geen makkelijk of snel proces. Een Quick Fix bestaat dan ook niet. Het duurt gemiddeld 2-3 maanden voordat er een diagnose gesteld wordt bij allergische huidproblemen. Je kunt doorverwijzing naar een dermatoloog voor dieren vragen als er nog geen diagnose gesteld is, de dierenarts er niet uitkomt of om alle behandelingsopties incl. voor- en nadelen te bespreken. Klik hier voor een overzicht met dermatologen in Nederland en België.
Maar wat kunnen we dan aan de jeuk doen? In dit artikel lees je meer over anti-jeuk medicijnen. Bij de behandeling van katten zijn er helaas minder mogelijkheden. Onderaan deze pagina vind je een overzicht voor behandelingen voor de kat, voorbeelden van voedingssupplementen en lokale huidondersteuning. Deze laatste twee opties hebben als doel om de behoefte aan medicatie te verminderen en ervoor te zorgen dat de hond of kat minder klachten heeft.
Anti-jeuk medicijnen
Corticosteroïden
Corticosteroïden zijn medicijnen die lijken op de hormonen die de bijnierschors maakt. Voorbeelden: prednison, prednisolon, dexamethason, methylprednisolon, triamcinolon, hydrocortison, etc.
Er zijn ontzettend veel medicijnen waar corticosteroïden in verwerkt zijn. Denk aan (oor)zalfjes, injecties, tabletten en oogdruppels.
Dierenartsen schrijven corticosteroïden bij verschillende aandoeningen voor. Meestal om een (overmatige) ontstekingsreactie van het lichaam te remmen. Medicijnen uit deze groep werken heel breed, dat komt omdat bijna elke cel in het lichaam corticosteroïd receptoren heeft.
Er is geen standaard dosering voor prednison-stofjes. Bij meeste aandoeningen beginnen we hoog en bouwen we geleidelijk af naar een laagst mogelijke effectieve dosering.
Bij de behandeling van allergieën reageert zo’n 70-90% van de honden goed op corticosteroïden. Waarbij het merendeel van de honden en katten heel snel verbetering laat zien (binnen enkele uren tot dagen). De voorkeur gaat uit naar tabletten, waarbij we op zoek gaan de laagst effectieve dosering. Stop nooit zomaar met prednison, altijd afbouwen volgens schema.
Voordelen:
– snelle werking
– goedkoop
– goede effectiviteit
– werkt breed
Nadelen:
– bijwerkingen
– veiligheid (bij lange termijn gebruik)
– beïnvloed de uitslag van allergietesten en weefselonderzoek (histopathologie)
Lees meer over prednison in het artikel van het Medisch Centrum voor dieren in Amsterdam.
Cyclosporine
Cyclosporine is een medicijn dat oorspronkelijk uit de transplantatiegeneeskunde bij mensen komt. De belangrijkste werking van cyclosporine berust op het effect op de T-cellen (T-lymfocyten) van het afweersysteem.
Net zoals corticosteroïden onderdrukt cyclosporine de afweerreactie. T-cellen zijn witte bloedcellen en vormen een belangrijk onderdeel van het afweersysteem. Er bestaan verschillende type T-cellen met elk een eigen functie.
Cyclosporine is verkrijgbaar onder diverse merknamen in capsule vorm, orale vloeistof en als oogzalf.
Het duurt meestal 3-6 weken voordat het effect zichtbaar is. Daarna is het bij veel dieren mogelijk om af te bouwen naar een lagere dosering .
Voordelen:
– minder bijwerkingen dan corticosteroïden
– goede effectiviteit
– relatief veilig voor lange termijn gebruik
– afbouwen is bij meeste dieren mogelijk (bv. helft van de dosering)
Nadelen:
– kosten
– smakelijkheid / maag-darm klachten
– duurt een aantal weken voordat het werkt
– kan niet zomaar bij elk dier ingezet worden
Klik hier voor meer informatie over cyclosporine
Oclacitinib (Apoquel®)
Oclacitinib is de werkzame stof van Apoquel® en wordt door veel dierenartsen als eerste keus middel voorgeschreven bij de behandeling van allergische jeuk.
Evenals corticosteroïden en cyclosporine grijpt dit medicijn aan op het afweersysteem. Afweercellen communiceren met elkaar via signaalstofjes (bv. cytokines). Voordat cytokines andere cellen kunnen aansporen om iets te gaan doen, moeten ze binden aan een cel. Dat doen cytokinen (en andere signaalstoffen) via receptoren. Janus Kinase (JAK) enzymen worden o.a. gebruikt door cytokinen om signalen door te geven.
Apoquel® is een selectieve Janus Kinase Remmer. Het is gelukkig niet zo dat Apoquel® alle JAK enzymen remt (zoals sommige mensen beweren). Apoquel® is het meest potent in het remmen van JAK1. Het remt dus specifieke cytokines en onderdrukt niet een groot deel van het afweersysteem zoals corticosteroïden dat wel doen.
Voordelen:
– snelle werking
– goede effectiviteit
– veilig voor lange termijn gebruik
Nadelen:
– kosten
– kortwerkend medicijn; afbouwen is vaak niet mogelijk (bij meeste honden hebben dagelijks een tablet nodig)
– niet geregistreerd voor honden jonger dan 12 maanden en katten
Lokivetmab (Cytopoint®)
Lokivetmab is de werkzame stof van Cytopoint® en is speciaal voor honden gemaakt. Het is injectie op basis van monoklonale antilichamen. Cytopoint® werkt op een totaal andere manier tegen de jeuk als de andere drie anti-jeuk medicijnen.
Monoklonale antilichamen werken op één signaalstofje (cytokine) en onderdrukken dus geen afweercellen. Lokivetmab remt de werking van interleukine 31 (IL-31), een stofje dat voor jeuk zorgt.
Eén injectie werkt tussen de vier en acht weken. Dit hangt met name af van de dosering, het dier en de ernst van de klachten. In Nederland is het alleen geregistreerd voor de behandeling van jeuk bij honden met een omgevingsallergie (atopische dermatitis).
Voordelen:
– snelle werking
– gemak
– weinig tot geen bijwerkingen
– geen onderdrukking van het afweersysteem
Nadelen:
– kosten
– onbekend of IL-31 nog meer functies heeft behalve jeuk opwekken
– niet geregistreerd voor honden lichter dan 3 kg
– door de smalle werking zal het niet bij alle dieren en problemen een goed effect hebben
Anti-jeuk behandeling bij de kat
Het leuke aan katten is dat ze allemaal anders zijn en doen waar ze zelf zin in hebben. Als katteneigenaar kan ik dat waarderen maar voor een dierenarts maakt dat de behandeling van katten wat lastiger.
Bij de behandeling van katten met jeuk of huidproblemen staat de dierenarts vaak voor een grote uitdaging. Er wordt veel minder onderzoek naar ziekten bij katten gedaan waardoor we relatief weinig weten over bepaalde aandoeningen en medicijnen.
Om de jeuk te behandelen zijn de opties beperkt tot:
- Corticosteroïden
- Cyclosporine
- Antihistaminica
In de praktijk worden veel allergische katten met corticosteroïden behandeld. Voor de gezondheid van de kat heeft dat behoorlijk wat nadelen, zoals bij voorbeeld de ontwikkeling van suikerziekte. Vermijd het gebruik van langwerkende ‘depot’-injecties. Met tabletten kan de dosering het beste gereguleerd worden.
Voor de lange termijn behandeling heeft cyclosporine (orale vloeistof) de voorkeur. Echter is de toediening van de vloeistof niet gemakkelijk i.v.m. de smakelijkheid.
Bij allergische katten (met milde klachten) kan gebruik van antihistaminica helpen. Er zijn echter geen lange termijn studies gedaan naar de effectiviteit en veiligheid. Geef nooit ‘hooikoortstabletjes’ voor mensen aan dieren. Overleg de opties en doseringen met de dierenarts of dermatoloog.
Apoquel® wordt experimenteel bij katten ingezet om jeuk en huidklachten te behandelen. Dit medicijn is echter niet geregistreerd voor katten en algemeen gebruik wordt afgeraden (off-label use). Katten hebben een andere stofwisseling waardoor er vaak 2-3 keer zo hoge doseringen in vergelijking met honden gegeven moeten worden. Ook is er weinig bekend over het lange termijn gebruik bij de kat en mogelijke bijwerkingen. Wordt er toch gekozen voor Apoquel® dan zijn regelmatige controles erg belangrijk (lichamelijk onderzoek incl. wegen, urine onderzoek en/of bloedonderzoek).
Vraag doorverwijzing naar een specialist-dermatologie om een veilig, lange termijn behandelplan op te stellen, zeker als tot op heden niets lijkt te helpen.
Huidverzorgingsproducten
Vanwege de beperkte behandelingsopties om jeuk bij katten te behandelen, is het aan te raden om naast medicatie de huid lokaal te ondersteunen met huidverzorgingsproducten. Voorbeelden zijn:
- Dermoscent Atop7 spot-on
- Virbac Allerderm spot-on
- Maxani AtopOat cream (voor eczeem-achtige plekjes)
- Remedy+ Cerazinc (voor vochtige huidontstekingen en oppervlakkige wondjes)
Voedingssupplementen
Aanvullend op bovengenoemde anti-jeuk medicijnen is het mogelijk om het lichaam en afweersysteem te ondersteunen met voedingssupplementen. Deze supplementen kunnen vaak gelijktijdig met medicatie gegeven worden of bij milde klachten in plaats van medicijnen. Bij twijfel of advies neem contact op met de dierenarts of dermatoloog. Deze supplementen zijn voor zowel honden als katten verkrijgbaar.
Voorbeelden van voedingssupplementen met anti-jeuk of ontstekingsremmende effecten zijn:
(klik op de afbeelding voor meer informatie)
© 2023 Huidadvies voor Dieren
Geschreven door dierenarts Kelly van Amersfort
Laatste update mei 2023. Oorspronkelijk gepubliceerd in 2019
