Feline Acne
Feline acne is een relatief veel voorkomend probleem bij katten. Gelukkig hebben meeste katten er geen last van. De precieze oorzaak van dit probleem bij katten is niet bekend. Er is weinig onderzoek naar gedaan.
Op de kin bij de kat bevinden zich veel (gespecialiseerde) talgklieren, vergelijkbaar met de staartklier. Acne bij de kat wordt gezien als lokale keratinisatiestoornis. Dat betekent dat er iets mis gaat bij de verhoorning en vorming van de opperhuid en/of talgproductie.
Bij mensen komt acne zeer frequent voor en wordt het gezien als een multifactoriële aandoening van de talgklieren. Het begint vaak met een ontsteking en daarna ophoping van talg waardoor er mee-eters ontstaan. Hormonen en aanleg vanuit de genen spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van acne bij mensen. Daarnaast kunnen stress, cosmetica en zuivelproducten ook gerelateerd zijn aan acne.
Maar een kat is geen mens …
Hoe ontstaat feline acne?
Helaas weten we heel weinig over het ontstaan van acne bij de kat en de precieze oorzaak. Er spelen waarschijnlijk een of meerdere factoren een rol (zoals bij de mens). Er wordt gedacht aan de volgende factoren:
- Afwijkingen in haargroei cyclus
- Huidallergieën (contactallergie, voedselovergevoeligheid, omgevingsallergie)
- Lokaal keratinisatie defect
- Stress
- Verminderde afweer
- Verminderde 'persoonlijke hygiëne' van de kat
- Verstoorde talgproductie
- Virale infecties (Bv calicivirus klik hier)
Symptomen acne bij de kat
Het klassieke symptoom van acne bij de kat zijn de zwarte korreltjes of stipjes op de kin. Dat noemen we ook wel ongecompliceerde feline acne. De kat heeft er geen last van en er is geen ontsteking of infectie aanwezig. In dit stadium is het eigenlijk ook het advies om er vooral NIET aan te zitten.
Maar als de kat eraan gaat krabben of er is één van de bovengenoemde factoren aanwezig, dan kan de acne er heel anders uit gaan zien. We zien ook dat wanneer er bepaalde ‘cosmetica’ op de huid gesmeerd wordt (zalfjes, crème, wipes) of bij herhaaldelijke mechanische druk (wrijven, drukken,. krassen met nagel etc) dat de huid gaat ontsteken.
Hieronder een opsomming van diverse symptomen van feline acne:
- Zwarte korrels door verhoogde talgafscheiding en vuil
- Vachtverkleuring
- Mee-eters (comedones)
- Roodheid van de huid
- Korsten
- Pukkeltjes
- Kaalheid
- Diepe ontstekingen met vocht
- Bloedende korstjes en wondjes
- Zwelling van de kin
- Jeuk of pijn
In eerste instantie ontstaan er dus zwarte puntjes en vuil op de kin. De vacht kan roestbruin verkleuren bij katten met een lichte vacht. Doordat de talgproductie en vorming van de opperhuid verstoord zijn, kunnen de poriën verstopt raken. Er ontstaan mee-eters en de huid wordt gevoelig voor secundaire infecties met bacteriën. Je leest meer over mee-eters in het artikel ‘Mee-eters bij hond en kat‘.
Als de huid ontstoken raakt kan de kat meer gaan krabben of schuren waardoor de huid verder geïrriteerd raakt. Haren vallen uit en er ontstaat een rode huid met of zonder pukkeltjes. Bij heftige of chronische gevallen kan de kin gezwollen worden en ontstaan er diepe ontstekingen met vocht productie (purulent of bloederig). Er kunnen ook korstjes ontstaan waaronder de huid kan bloeden.
In de foto’s hieronder zie je verschillende stadia, symptomen en uitingsvormen van acne bij de kat.
Waar lijkt het op?
Een van de meest bekende look-a-like is een huidallergie zoals voedselovergevoeligheid of Feline Atopic Skin Syndrome (FASS) ofwel omgevingsallergie. Katten met deze allergieën kunnen klachten vertonen die exact op feline acne lijken. Vaak gaat het ook gepaard met andere klachten van jeuk, oor- of huidontstekingen. Bij voedselovergevoeligheid kunnen katten ook maag-darm klachten zoals braken of diarree vertonen. Een andere zeldzame vorm van huidallergie is contactallergie. Hierbij reageert het afweersysteem afwijkend op bepaalde materialen of stoffen in de omgeving.
Daarnaast kunnen demodex mijten of een huidschimmelinfectie (dermatofytose) vergelijkbare klachten veroorzaken. Hoewel zeer zeldzaam op deze locatie, soms kan er sprake zijn van een minder gunstige aandoening zoals plaveiselcelcarcinoom (vorm van kanker).
Behandeling
Bij klassieke ongecompliceerde acne heeft de kat geen last van de zwarte korreltjes en verhoogde talgafscheiding. Er is dan ook geen behandeling noodzakelijk. Mocht je in dit stadium tóch graag iets willen doen, dan adviseer ik om zo min mogelijk er aan te zitten en de huid niet dagelijks te behandelen.
Er zijn twee producten die ik zou adviseren om de huid bij ongecompliceerde feline acne schoon te houden. Dit zijn de Maxani Cleanser spray en Maxani Regular Wipes. Persoonlijk zou ik deze producten niet vaker dan 2-3 x per week gebruiken. De Cleanser spray kun je op een zacht wattenschijfje sprayen en dan de kin met een deppende beweging schoonmaken. De korreltjes hoeven niet weg gescrubd te worden! De wipes zou ik ook niet gebruiken als scrub. Pak een doekje en beweeg deze met zachte hand over de kin (van voren naar achteren, met de haargroei mee). Op deze manier kun je met deze producten de losse korreltjes en vuil verwijderen. Het doel is dus NIET om alle korreltjes weg te halen.
Als de acne uit de hand loopt, dan noemen we het ook wel gecompliceerde feline acne. De kat heeft er last van, er ontstaan ontstekingen, bloedende korstjes en er kan vocht (of zelfs bloed) gezien worden. Andere symptomen zoals rode huid, natte kin of pus (groengele afscheiding) zijn ook foute boel. Bij deze symptomen is het advies om een afspraak te maken bij een dierenarts. Ga niet zelf dokteren…
De Cleanser spray is gemaakt op basis van fysiologisch water. Het bevat een milde, niet giftige zeep om de huid schoon te maken.
Het prikt niet en mag op wondjes aangebracht worden. Er zit een klein beetje chloorhexidine in wat tegen bacteriën helpt.
Het is belangrijk om bij een uit de hand gelopen acne de dierenarts te raadplegen!
Bij een bezoek aan de dierenarts is het belangrijk dat er cytologisch onderzoek wordt gedaan. Hierbij zal de dierenarts een oppervlakkig huidmonster nemen met een plakbandje of objectglaasje. Met een speciale kleuring kan er vervolgens onder de microscoop gekeken worden of de huid geïnfecteerd is met bacteriën en/of gisten en of er ontstekingscellen aanwezig zijn. Deze informatie is heel belangrijk alvorens er een gerichte behandeling ingesteld kan worden.
Behandelingsopties gecompliceerde feline acne
De behandeling van acne verschilt per kat. Katten met acne zijn gevoeliger voor middeltjes die we op de huid smeren waardoor het probleem kan verergeren. Het komt daarom regelmatig voor dat we niks op de huid kunnen aanbrengen maar van binnenuit moeten behandelen. Hoe en wat, hangt natuurlijk af van de symptomen én welke factoren een rol spelen. Een allergische kat met klachten van acne behandelen we niet hetzelfde als een kat met ware acne.
De dierenarts kan het beste inschatten welke behandeling het beste voor jouw kat is. Hieronder heb ik wat informatie toegevoegd over het schoonmaken en ontsmetten, herstel van huidbarrière en plastic bakjes. Het gebruik van de genoemde producten is dus pas aan te raden ná een dierenartsbezoek (als de klachten onder controle zijn).
Schoonmaken en ontsmetten
Om de huid schoon te maken en voorkomen dat er een huidinfectie ontstaat, kunnen verzorgende reinigingsdoekjes voor honden en katten gebruikt worden. Maxani Regular Wipes zijn hier zeer geschikt voor. In de regel geldt, hoe minder vaak hoe beter. Een ander alternatief is de Maxani Cleanser Spray. Het gebruik van deze producten is meestal hetzelfde als bij de ongecompliceerde acne. Soms kan het helpen om de huid enkele dagen (maximaal 5) achter elkaar schoon te maken. Zijn de klachten niet beter of minder? Dan is het advies om (weer) contact op te nemen met de dierenarts.
Er zijn katten met acne die gevoelig zijn voor het ontwikkelen van bijkomende huidinfecties. In dat geval worden vaak antimicrobiële doekjes ingezet. Bijvoorbeeld Dermoscent PYOclean (zonder chloorhexidine), Douxo Pyo Pads of Maxani chloorhexidine doekjes (met vitamine E en Aloë Vera). Tip: Bij Brekz.nl krijg je vaak een staffelkorting bij aankoop van meerdere verpakkingen (Pyo Pads, chloorhexidine doekjes).
Bij een actieve infectie kan er meer nodig zijn dan deze doekjes. Bijvoorbeeld het gebruik van antibiotica in de vorm van een zalf of van binnenuit met een antibiotica kuur. Soms zijn er gek genoeg ook corticosteroïden nodig. Raadpleeg daarom altijd de dierenarts.
Is de infectie verholpen en wil je vóórkomen dat de klachten terugkomen? Dan volstaat meestal wekelijks gebruik (2-3 x per week) van de eerder genoemde antimicrobiële doekjes.
Herstel en onderhoud van de huidbarrière
Bij keratinisatiestoornissen, dieren met gevoelige huid en huidallergieën zijn maatregelen voor het herstel van de huidbarrière vaak onderdeel van de behandeling. Met speciale pipetjes voor de huid kunnen we het lichaam bouwsteentjes geven om de huid en bijbehorende barrière functie gezond te houden en te ondersteunen. Het doel van deze behandeling is om de klachten te verminderen of recidief van ontsteking/infectie te voorkomen. Bij katten met zwarte korreltjes (ongecompliceerde acne) hoef je deze pipetjes overigens niet te gebruiken! Ik zou het vooral bij de katten gebruiken die sneller last hebben van ontstekingen of infecties, jeuk klachten etc.
Houd de gebruiksaanwijzing van het gekozen product aan. De pipetjes dus niet op de kin aanbrengen maar op de huid in de nek. Onder afbeeldingen hieronder kun je het gebruiksadvies vinden.
Er zijn twee pipetjes voor herstel van de huidbarrière op de markt verkrijgbaar. De Virbac Allerderm spot-on en Dermoscent Essential 6® voor de kat (dit is de blauwe verpakking). Dermoscent werkt met producten o.b.v. plantenextracten, kruiden en oliën. Dit betekent dat de producten met een (sterke) specifieke geur gepaard gaan. Meeste katten waarderen deze geur niet altijd. Ik heb daarom de voorkeur voor de Allerderm pipetten.
Tip: Bij Brekz.nl krijg je vaak een staffelkorting bij aankoop van meerdere verpakkingen (Allerderm spot-on, Dermoscent pipetten). Dit kan bij langdurig gebruik tot wel 1-3 euro per verpakking schelen.
Plastic bakjes wegdoen?
Door veel kattenliefhebbers wordt acne bij de kat direct gelinkt aan het gebruik van bepaalde voer- of drinkbakjes. Men denkt dat plastic bakjes niet goed schoongemaakt (kunnen) worden. Bacteriën en vuil kunnen dan bij het eten en drinken op de huid terecht komen. Zij veroorzaken dan mee-eters en ontsteking van de huid.
Een andere theorie is dat feline acne een vorm van contact dermatitis / allergie is. De huid reageert dan met een overgevoeligheidsreactie op iets in de omgeving (men denkt dus het materiaal van voer- en drinkbakjes). Echter zien we dergelijke huidreacties bij honden en katten niet vaak. De huid is namelijk goed beschermd door de vacht. Ook verwachten we bij een overgevoeligheidsreactie enige mate van jeuk. De ervaring leert dat katten met acne daar over het algemeen geen last van hebben (<35%).
Er is geen wetenschappelijk bewijs om beide theorieën te ondersteunen of tegen te spreken. Het is een kleine moeite om van bakjes te wisselen. Er bestaan verschillende soorten materiaal: aardewerk, porselein, plastic, RVS, kunststof en keramiek.
Om ‘snorhaarvermoeiheid‘ te voorkomen, kun je het beste eten geven op een bordje of oppervlakkig schaaltje. Let ook op dat het water op een andere plek staat dan het voer.
Toeval? Het kan voorkomen dat de klachten minder worden na wisseling van de voerbakjes maar later weer verslechteren. Dat kan verklaard worden door het zgn. cyclische aspect van deze huidaandoening. Afhankelijk van de groeifase van de haarzakjes kunnen er meer of minder klachten. Zeker als er geen bacteriële huidinfectie bij komt kijken, kan acne bij de kat een ‘waxing and waning‘ karakter hebben. Dat wil zeggen: het gaat een tijdje goed en daarna weer een tijdje minder goed.
Van het merk District 70 zijn er diverse bamboe bakjes voor de kat verkrijgbaar. Bijvoorbeeld het zwarte ondiepe bakje (zoals in de afbeelding), ook verkrijgbaar in de kleur merengue (crème). Voor de kat met grote eetlust (schrokkers) hebben ze ook slowfeeders van bamboe (zwart, merengue). Ik heb die zelf ook voor mijn grote kater Loki (wel zonder acne) en bevalt goed.
Disclaimer: Sommige links in dit bericht zijn affiliatielinks. Dit betekent dat als jij op de link klikt en een artikel koopt, ik een affiliate commissie ontvang. Dit kost jou geen geld maar je helpt mij hiermee wel om deze website te onderhouden. De commissie staat los van de informatie en eventuele adviezen, deze is altijd objectief. Ik word dus niet betaald om een bepaald product te benoemen of bepaalde artikelen te schrijven.
